TRANG CHỦ

TS. Nguyễn Ái Việt, Viện trưởng Viện CNTT – Đại học Quốc gia Hà Nội. Ảnh: Internet.

Các doanh nghiệp phần mềm đang kêu thiếu hụt nhân lực CNTT chất lượng cao dù cho mỗi năm vẫn có hàng nghìn sinh viên CNTT ra trường. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

Tôi cho rằng, thiếu hụt nhân lực là có thực. Tuy nhiên, nguồn nhân lực "chất lượng cao" là một tính từ bị lạm dụng. Chúng ta đang cần đào tạo một lớp sinh viên có kiến thức cơ bản vững vàng, có khả năng phân tích, giải quyết tình huống và có các kỹ năng cơ bản theo một tiêu chuẩn nhất định. Lạm dụng tính từ "chất lượng cao", "tài năng",... đã cho thấy chúng ta chạy theo bề nổi, thành tích. "Chất lượng cao", "tài năng" thật sự sẽ được chắt lọc từ số lượng lớn các sinh viên được đào tạo bài bản.

Theo ông, đâu là nguyên nhân dẫn tới tình trạng thiếu hụt nhân lực CNTT đảm bảo yêu cầu về chất lượng?

Tất nhiên là do hệ thống đào tạo chưa đảm bảo được tiêu chuẩn. Một mặt, đào tạo hiện nay chạy theo thành tích bề nổi, như lấy thành tích tại các cuộc thi, các chỉ tiêu hình thức để so sánh. Việc phải mở các chương trình "tài năng", "chất lượng cao", "trình độ quốc tế" đã chứng tỏ hệ thống đào tạo đại trà có vấn đề về chất lượng, phải tập trung vào một nhóm nhỏ hơn được hiểu là đạt tiêu chuẩn bình thường.

Cách làm này dẫn tới một số hệ quả tâm lý không tốt, làm đào tạo xa rời yêu cầu thực tiễn, mặt khác khiến sinh viên không chú trọng tới kiến thức nền tảng và kỹ năng cơ bản, chủ yếu lo tạo những thành tích ăn xổi.

Các doanh nghiệp cũng có một phần trách nhiệm khi cho rằng sinh viên có trình độ cao phải có những kiến thức và kỹ năng "ăn liền". Thực ra, đào tạo học đường tốt sẽ tạo điều kiện cho sinh viên phát triển mạnh. Nhưng đào tạo nghề nghiệp cho sinh viên ra trường là nhiệm vụ của doanh nghiệp.

Một số cơ sở đào tạo lại cho rằng đào tạo một vài kỹ năng là đủ. Một số sinh viên đào tạo theo hướng này, sau 1 - 2 năm đầu sẽ dừng lại không tiến lên được nữa về nghề nghiệp do không đủ kiến thức nền tảng.

Hệ lụy của việc thiếu hụt nhân lực CNTT nêu trên là gì, thưa ông?

Trước hết là chất lượng các công trình CNTT có vấn đề do thiếu nhân lực "chất lượng cao". Các dự án đều thực hiện qua loa cốt để nghiệm thu cho xong. Số công trình có vấn đề sau khi đưa vào vận hành một thời gian khá cao. Mặt khác, thị trường không thể có sản phẩm theo đúng nghĩa, khó hình thành được một ngành công nghiệp. Sau cùng, do áp lực không có, một số ít kỹ sư CNTT có năng lực đều phát triển chậm lại sau 4 - 5 năm, tỏ ra tự mãn với vị trí và kiến thức dễ dàng đạt được. Sinh viên ra trường dù có đạt mức tương đối so với các sinh viên quốc tế, nhưng sau 2 - 3 năm là đuối sức. Chúng ta hoàn toàn không có lớp kỹ sư có kinh nghiệm 10 - 15 năm như ở các nước mạnh về CNTT. Đó là một điều rất lo ngại khi thực sự cần cạnh tranh.

Để góp phần cân đối cung - cầu nhân lực CNTT đảm bảo chất lượng, cần có sự vào cuộc của những chủ thể nào và triển khai những hoạt động gì?

Trước hết, chúng ta phải dũng cảm nhìn nhận nội hàm của chữ "chất lượng cao" có nghĩa là "đạt tiêu chuẩn". Báo chí cần vào cuộc để có một nhận thức đồng thuận về nội dung cần bàn và triển khai, tránh việc "ông nói gà, bà nói vịt".

Tiếp theo, phải có một tiêu chuẩn thực sự. Hiện nay có một số chương trình như "tiêu chuẩn kỹ năng Nhật Bản", theo tôi không thể áp dụng cho đại trà, do chúng ta chưa đạt được mức đó, thị trường cũng chưa cần và chưa thể tiếp thu được các chuẩn đó. Chúng ta cần một tiêu chuẩn đại trà dựa trên yêu cầu công nghiệp và năng lực thực sự của các cơ sở đào tạo hiện tại.  Như vậy, rõ ràng cần những cuộc điều tra khảo sát lớn.

Bộ Giáo dục & Đào tạo và các trường, khoa đào tạo về CNTT phải dũng cảm và thực tế để phối hợp trong việc này. Phải thay đổi tư duy thực sự để thay đổi các chỉ tiêu báo cáo hiện nay. Tôi có thể tạm hình dung các chỉ tiêu về kiến thức cơ bản; năng lực phân tích, giải quyết vấn đề; năng lực sáng tạo, tự nghiên cứu; kiến thức văn hoá chung và khả năng nắm bắt các quy trình nghiệp  vụ; kỹ năng và am hiểu công nghệ; kỹ năng mềm (ngoại ngữ, nói, nghe, viết, lập kế hoạch).

Bên cạnh đó phải sớm có một thống kê về khả năng đáp ứng thị trường của sinh viên mới tốt nghiệp.

Xin cảm ơn ông!

Thiếu nhân lực CNTT - Câu chuyện quá "cũ"? ICTnews đã liên hệ với TS. Quách Tuấn Ngọc, Cục trưởng Cục CNTT, Bộ Giáo dục & Đào tạo để hỏi về quan điểm cũng như giải pháp của Bộ này đối với vấn đề thiếu hụt nhân lực CNTT chất lượng cao. Song ông Ngọc cho rằng vấn đề này đã hỏi đi hỏi lại nhiều năm và cũng có nhiều hội thảo đề cập tới nên đề nghị phóng viên tìm hiểu những vấn đề ngược lại như doanh nghiệp nào kêu thiếu nhân lực; thiếu loại nào (lập trình, thiết kế, phân tích viên...), trình độ kỹ sư, cử nhân hay chuyên viên kỹ thuật lập trình; doanh nghiệp đã làm gì để đi tìm người giỏi, làm được việc để về làm cho họ; trả lương bao nhiêu để thu hút nhân lực; doanh nghiệp có đến và bàn việc tham gia đào tạo với các trường để tuyển người với các trường không? Theo ông Ngọc, một số công ty như Intel trước đây kêu thiếu nhân lực CNTT nhưng giờ họ đã phát biểu khác.

ICTnews đã phản ánh lại rằng nhiều doanh nghiệp phần mềm, trong đó có cả FPT, Hanel Soft, Tinh Vân... đều kêu thiếu nhân lực có trình độ về những công nghệ mới như di động, đám mây, dữ liệu lớn, và nguyên nhân là các trường không đào tạo mảng này.

ICTnews tiếp tục đặt câu hỏi phải chăng vì khung chương trình đào tạo của Việt Nam vẫn khá cứng nhắc, chưa linh hoạt cập nhật hàng năm những công nghệ tiên tiến nhất, nên sinh viên vẫn chỉ được trang bị những kiến thức nền tảng, sau khi ra trường, muốn làm được việc thì phải trải qua 3 - 6 tháng tái đào tạo tại doanh nghiệp? Bên cạnh đó, câu chuyện thiếu nhân lực đúng là đã được bàn đi bàn lại tại rất nhiều hội nghị, hội thảo nhiều năm qua nhưng đến giờ vẫn tiếp tục được các doanh nghiệp đề cập đến, không rõ ngành giáo dục - đào tạo có định hướng gì để giải quyết vấn đề rất khó này? Tuy nhiên, đến giờ ICTnews vẫn chưa nhận được câu trả lời từ Cục trưởng Quách Tuấn Ngọc.

Ngọc Mai (Nguồn: ICTnews)